Jaka jest różnica między HIV i AIDS?
HIV (ang. Human Immunodeficiency Virus) to ludzki wirus niedoboru odporności, który niszcząc układ odpornościowy człowieka, doprowadza do niszczenia systemu immunologicznego.
Ostatnim etapem zakażenia jest AIDS (ang. Acquired Immune Deficiency Syndrome), czyli zespół nabytego niedoboru odporności.
Jak można zarazić się wirusem HIV?
Zakażenie HIV może nastąpić wtedy, gdy płyn ustrojowy osoby zakażonej dostanie się do organizmu osoby zdrowej. Obecność wirusa stwierdza się we wszystkich płynach ustrojowych oraz tkankach.
Zakażenie HIV może być przenoszone poprzez następujące zakaźne płyny ustrojowe: krew, spermę, preejakulat, wydzielinę pochwy i szyjki macicy, mleko kobiece. Potencjalnie zakaźne mogą być także: płyn mózgowo-rdzeniowy, płyn owodniowy (wody płodowe), płyn otrzewnowy, płyn osierdziowy, płyn opłucnowy, płyn stawowy oraz każdy płyn z widoczną krwią. W pozostałych płynach (ślina, pot, łzy, mocz) wirus występuje w bardzo małych, niezakaźnych ilościach. Do zakażenia dochodzi, gdy zakaźne płyny mają kontakt z błoną śluzową znajdującą się: w pochwie, na ujściu cewki moczowej na penisie, w jamie ustnej, w odbycie, w śluzówce oka, w nosie lub gdy dostaną się do niewielkich ran czy skaleczeń niezabezpieczonych opatrunkiem czy w inny sposób wnikną do krwioobiegu.
Znane są trzy drogi zakażenia: przez kontakty seksualne, kontakt z krwią oraz z matki na dziecko (zakażenia wertykalne). Nie ma natomiast dowodów na możliwość przeniesienia zakażenia HIV przez komary oraz inne owady i zwierzęta. Nie opisano również zakażenia przez ślinę czy łzy, które nie były zanieczyszczone krwią, a także w wyniku ekspozycji nieuszkodzonej skóry na płyny zakaźne.
Kontakty seksualne
Zakażenie tą drogą może nastąpić wskutek jednego niezabezpieczonego kontaktu seksualnego, znane są również przypadki nie ulegania infekcji pomimo praktykowania wysoce ryzykownych zachowań seksualnych przez wiele lat.
Szacuje się, że 80% nowych zakażeń dokonuje się na drodze kontaktów seksualnych między kobietą a mężczyzną.
Zakażenia przez krew
Dochodzi do nich:
1. W czasie wielokrotnego używania jednorazowego bądź niewysterylizowanego sprzętu do iniekcji (igieł, strzykawek) – tą drogą zakażają się najczęściej osoby przyjmujące dożylnie substancje psychoaktywne, chociaż ustalenie drogi zakażenia w ich przypadku jest czasami utrudnione ze względu na podejmowanie przez nie innych ryzykownych zachowań, głównie seksualnych. Zakażenia przez niesterylne iniekcje mogą się zdarzyć również wszędzie tam, gdzie nie są zachowane warunki sterylności (wielokrotne wykonywanie zastrzyków tą samą igłą i/lub strzykawką): wstrzykiwanie sterydów i innych substancji w siłowniach, tatuaże, kolczykowanie.
2. Zakażenia zawodowe personelu medycznego i innych grup zawodowych (np. policja, straż, ratownicy medyczni), do których dochodzi w wyniku zachlapania błon śluzowych krwią, ewentualnie innym płynem zakaźnym lub w wyniku zakłuć i skaleczeń zabrudzonym ostrym narzędziem. Ryzyko zakażenia HIV po zakłuciu igłą zawierającą zakażoną krew wynosi średnio 0,3%, a po zachlapaniu błon śluzowych lub skóry krwią – 0,09%. W Polsce nie doszło do tej pory do zakażenia w ten sposób.
3. Zakażenia przez transfuzję zainfekowanej krwi, inseminację zakażonym nasieniem bądź podczas przeszczepów i transplantacji zakażonych organów. Od 1987 roku każda dawka krwi oddana przez krwiodawcę do polskich banków krwi jest badana na obecność HIV oraz innych wirusów przenoszonych przez krew; zakażenia tą drogą nie można jednak wykluczyć całkowicie – ryzyko zakażenia HIV w czasie transfuzji krwi szacuje się w Polsce na 1 na 1 mln przetoczeń.
Zobacz też: Testy na obecność wirusa HIV
Zakażenia drogą wertykalną, czyli zakażenia odmatczyne
Do infekcji może dojść w czasie ciąży, porodu lub po urodzeniu podczas karmienia piersią. Najczęściej do zainfekowania dochodzi podczas porodu, najrzadziej – w czasie ciąży, ale jest to możliwe w tym okresie.
Ryzyko rośnie, gdy kobieta w ciąży przechodzi znaczny wzrost wiremii, np. ulega zakażeniu w momencie zapłodnienia, zakaża się już w czasie trwania ciąży, a także gdy choruje na AIDS.
Zakażeniu może ulec już 8-tygodniowy płód.
Istniejące obecnie standardy postępowania z kobietą w ciąży zakażoną HIV pozwalają zmniejszyć ryzyko zainfekowania dziecka – poniżej 1%. Postępowanie zapobiegające przeniesieniu zakażenia HIV z matki na dziecko polega na profilaktycznym stosowaniu przynajmniej jednego leku antyretrowirusowego (w tym AZT) od 14. tygodnia ciąży oraz w czasie porodu, podaniu dziecku AZT w czasie porodu i po nim, a także zakazie karmienia piersią.
W tabeli 1 znajdują się szacunkowe dane dotyczące ryzyka zakażenia podczas różnych sytuacji.
Tabela 1. Ryzyko zakażenia HIV w zależności od rodzaju ekspozycji
Źródło: Rymer et al. 2009, s. 22.
Zobacz też: Geografia zakażeń HIV w Polsce
Fragment pochodzi z książki “Pozytywne życie” autorstwa A. Walendzik-Ostrowskiej i J. Dec (Impuls 2012). Publikacja za zgodą wydawcy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!